Het inclusiviteit probleem van wijsbegeerte
Wat mij tijdens mijn interdisciplinaire studie erg is opgevallen is dat er alleen maar vakken wijsbegeerte worden aangeboden waarin westers gedachtegoed centraal staat. Nu heeft mijn positie als blanke heteroseksuele westerse man mij altijd gemotiveerd om te reflecteren over de manieren waarop ik iets kan doen aan structurele problemen zoals racisme, seksisme en de ongelijke verdeling van kansen en mogelijkheden. Wat mij is opgevallen en wat ik zeer kwalijk neem is dat onderwerpen zoals Afrikaanse of Aziatische filosofieën in universitaire opleidingen zoals Azië studies of Afrikaanse talen en culturen geplaatst worden en dus niet dezelfde kansen krijgen als westerse/Europese filosofieën, die een geheel eigen vakgebied krijgen. Om consequent te zijn zouden westerse filosofieën opgenomen moeten worden in een vak zoals Europese studies of Westerse cultuurstudies. En dat is zonde want hierdoor wordt een gigantisch deel van de filosofische ideeën die wereldwijd bestaan, niet meegeteld. Hierdoor worden er mogelijkheden voor het oplossen van problemen, of het stellen van kritische vragen uitgesloten, en actief op basis van ongeldige gronden geselecteerd over welk gedachtegoed wel of niet waard is om gedoceerd te worden, waardoor het vak wijsbegeerte niet zijn volledige potentie waarmaakt.
Daarnaast maakt deze focus op de westerse wereld de discipline wijsbegeerte tot een bijdrager aan een onderdrukkend regime, dat in verband kan worden gebracht met de manier waarop de uitbuiting van kolonies gerechtvaardigd werd. Zo is alleen al de manier waarop wijsbegeerte van oudsher beoefend diende te worden een boegbeeld van de onderdrukking. Alleen blanke mannen met genoeg tijd om handen, geld en de beste mogelijke educatie konden het zich namelijk veroorloven om reflectief na te denken en hun gedachten systematisch op te kunnen schrijven. Alles dat bedacht werd door inwoners van kolonies werd dus bij voorbaat afgeschreven als inferieur door het gebrek aan het hebben van de juiste context om gezien te kunnen worden als filosofische denker.
Zo kunnen Afrikaanse filosofieën ons, bijvoorbeeld, heel veel leren over het behouden van integriteit van lichaam en ziel, mannelijkheid en vrouwelijkheid, het blijven van kind of jongvolwassene, het behouden van gemeenschap of familie, cultuur en etniciteit, het blijven geloven in de echtheid en het bestaan van rechtvaardigheid en vrijheid tijdens toestanden van mensonterende verschrikkingen. Er zijn namelijk heel veel mensen, afkomstig uit een Afrikaans land, die te maken hebben gehad met het leven in zo een context, waardoor zij manieren hebben ontdekt om met behulp van pragmatisch redeneren en creatieve esthetische expressie hier mee om te gaan.
De filosofische gedachtes die veel voorkomend zijn in landen in Azië, hebben de mogelijkheid ons te verreiken met creatieve manieren om te kijken naar de verstandhouding tussen mensen en natuur of mens en werk. Zo hebben boeddhisten een holistische kijk naar de wereld, omdat alles uiteindelijk samenkomt en een is met zichzelf. Ook staat de manier waarop er vanuit Taoïstisch oogpunt naar werk, acties en gedrag wordt gekeken lijnrecht tegenover de manier waarop dat gedaan wordt in het westen. Waar waardes zoals snelheid en efficiëntie belangrijk zijn en alles met voorbedachten rade gedaan moet worden. En waar studies bijvoorbeeld uitgekozen moeten worden voor hun functionaliteit voor het toekomstperspectief van de studenten, terwijl dingen ook gedaan kunnen worden aan de hand van het Taoistische concept Wu-Wei. Dit betekend zoiets als handelen door niet te handelen en kan losjes uitgelegd worden als niet tegen de/je natuur in handelen.
Kortom, het probleem van de afwezigheid van diversiteit binnen wijsbegeerte kan op twee manieren opgelost worden; of de naam van de discipline moet veranderen naar Europese studies, of een soortgelijke naam, om zodoende ervoor te zorgen dat de naam daadwerkelijk aansluit op de inhoud, of, de optie die ik prefereer, wijsbegeerte studies moeten diversifiëren en alle mogelijke verschillende filosofieën omvatten.
Wil je meer lezen over Afrikaanse filosofieën lees dan hier een geweldig (Engels) artikel (https://plato.stanford.edu/entries/africana/#PhilBornStruCondEmerAfriPhil)
Wil je meer lezen over het Taoisme, dan is het boekje De Tao van Poeh geschreven door Benjamin Hoff een goed begin, of je kunt onze cursus De Tao: Bereik alles zonder iets te doen volgen (https://faculteitwijsbegeerte.nl/events/de-tao-bereik-alles-zonder-iets-te-doen/)
Klik op deze link voor nog een artikel over filosofie en diversiteit https://www.nytimes.com/2016/05/11/opinion/if-philosophy-wont-diversify-lets-call-it-what-it-really-is.html